«جَنَّةٍ عَرْضُهَا اَلسَّمٰاوٰاتُ وَ اَلْأَرْض» نه به پس از مرگ می‌خورد و نه با بهشت‌های پس از قیامت جور در می‌آید. تنها جایی که باقی می‌ماند این است که این تک بهشتی عمومیِ سماواتی – زمینی، باید در دوران پس از ظهور و بر روی همین زمینِ خاکی برپا شود.
تدبر در قرآن
روز اول خداوند یک بهشت به ما نشان داد: بهشتِ آدم – که بر روی زمین بود. بعد از ما خواست که «سٰارِعُوا».
به سوی کجا سرعت بگیریم؟ فرمود إِلىٰ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا اَلسَّمٰاوٰاتُ وَ اَلْأَرْضُ. یعنی به سوی آن تک بهشت سماواتی – زمینی. بدوید و سرعت بگیرید:
- وَ سٰارِعُوا إِلىٰ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا اَلسَّمٰاوٰاتُ وَ اَلْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ ﴿آلعمران، 133﴾
- سرعت بگیرید به سوی … به سوی بهشتی که محدودۀ وسعت آن آسمانها و زمین است
بهشتِ پس از مرگ
لحن این آیه به بهشتِ پس از مرگ نمی‌خورد. آیا منظور خداوند این است که زودتر بمیرید تا وارد بهشت شوید؟ اگر اینطور است، چرا پای «الْأَرْض» را وسط کشیده است؟!
این جور در نمی‌آید که خداوند از ما خواسته باشد زودتر بمیرید. ضمن اینکه بعد از مرگ دیگر زندگی انسان از زمین کنده میشود و قاعدتا نباید خداوند پای «الْأَرْض» را وسط بکشد.
پس در اینجا از یک بهشت دیگری – غیر از بهشت پس از مرگ – صحبت شده است که حتما باید به زمین و زندگی بر روی زمین ربط داشته باشد.
ضمنا بعد از مرگ، هر کسی باغ و بهشت اختصاصی خودش را خواهد داشت که در قرآن به «جنّات» بصورت جمع تعبیر شده است. در حالیکه در این آیه از یک تک بهشتِ عمومی و برای همه صحبت شده است و نه جنّت‌های اختصاصی.
جمع یا مفرد بودنِ جنّت
«جنّات» بصورت جمع مربوط به بهشت‌های بعد از قیامت یا پس از مرگ است. مثلا در آیه 9 سوره یونس خداوند می‌فرماید:
- إِنَّ اَلَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّٰالِحٰاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمٰانِهِمْ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ اَلْأَنْهٰارُ فِي جَنّٰاتِ اَلنَّعِيمِ
مؤمنینی که اصلاح کننده بودند، … در جنت هایی مملو از نعمت خواهند بود.
چرا بصورت جمع؟ چون بعد از قیامت یا پس از مرگ، هرکسی باغ و جنّت اختصاصی خودش را خواهد داشت فلذا از آنها تعبیر به جنّات شده است.
بهشت های پس از قیامت
از بهشتِ پس از مرگ که بگذریم، این آیه به بهشت‌های پس از قیامت نیز نمی‌خورد. اساساً نظام آسمانها و زمین بعد از صور اسرافیل، برچیده میشود. کل شیء، هالک میشوند تا اینکه در صور اسرافیل دمیده شود و دوباره همه زنده شوند. از اینجا به بعد همه بر روی زمینی جدید بدون آسمانها در پیشگاه «الرحمن علی العرش استوی» وارد دوران قیامت و حساب و کتابها خواهند شد.
وقتی نظام آسمانها برچیده میشود دیگر «جَنَّةٍ عَرْضُهَا اَلسَّمٰاوٰاتُ وَ اَلْأَرْض» برای قیامت و بعد از آن موضوعیت نخواهد داشت. قیامت زمین دیگری دارد که غیر از این زمین است و تک آسمانی دارد که غیر از این آسمانهای هفتگانه است.
دلیل دیگر اینکه یکی از قوانینی که در بهشت بعد از قیامت است این است که:
- «… وَ هُمْ فِي مَا اِشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خٰالِدُونَ» ﴿الأنبياء، 102﴾
- یعنی در آنجا به هر چیزی که میل کنند برایشان فراهم است …
خب اگر مومنی در بهشت بعد از قیامت میل کند که به اندازه دو برابر وسعت آسمان ها و زمین باغی داشته باشد، طبق این آیه قرآن، بلافاصله برایش فراهم خواهد بود. بنابراین «جَنَّةٍ عَرْضُهَا اَلسَّمٰاوٰاتُ وَ اَلْأَرْض» نقض میشود.
جمع بندی
تنهایی جایی که برای برپایی «جَنَّةٍ عَرْضُهَا اَلسَّمٰاوٰاتُ وَ اَلْأَرْض» یعنی این تک بهشتِ سماواتی-زمینی باقی می‌ماند، بعد از ظهور و بر روی همین زمین خاکی است. نه به قیامت و بعد از قیامت می‌خورد و نه با پس از مرگ جور در می‌آید.
بنابراین «جَنَّةٍ عَرْضُهَا اَلسَّمٰاوٰاتُ وَ اَلْأَرْض» همان بهشتِ موعود است. بهشتی که بعد از ظهور بتدریج – طی دورانهایی – در همین زمین خاکی زیر پایمان شکل خواهد گرفت. ابتدا زمین و بتدریج آسمان اول، سپس دوم و نهایتا تا آسمان هفتم را در برخواهد گرفت: تک بهشتی سماواتی – زمینی برای همۀ مؤمنین و مؤمنات.
